🔋 Şarj Süresi Neye Bağlıdır?

Elektrikli araç (EV) sahipleri için en sık sorulan sorulardan biri: “Araçlar neden farklı sürelerde şarj oluyor?” Şarj süresi, yalnızca şarj cihazının gücüne bağlı değildir — batarya, araç elektronikleri, çevresel koşullar ve şarj profilleri de büyük rol oynar. Bu yazıda şarj süresini etkileyen tüm ana faktörleri, gerçekçi hesaplama yöntemlerini ve pratik önerileri bulacaksınız.

1. Şarj Süresinin Temel Bileşenleri

• Batarya kapasitesi (kWh): Ne kadar enerji depolanacağının ölçüsüdür. Örneğin 60 kWh’lik bir batarya, 60 kW*1 saatlik enerji alırsa tamamen dolar.
• Şarj cihazının gücü (kW): Ne kadar hızlı akım sağlayabildiğini gösterir (örneğin 3.7 kW, 7.4 kW, 11 kW, 50 kW, 150 kW vb.).
• Araç şarj kabul hızı (kW): Araç bataryasının maksimum alabileceği gücü belirler. Araç 11 kW destekliyorsa, 22 kW’lik bir AC duvar cihazından fayda görmez.
• Şarj başlangıç seviyesi ve istenen bitiş seviyesi (SOC): %0’dan %100’e şarj farklı, %20’den %80’e olan şarj farklı zaman alır.
• Şarj verimliliği / kayıplar: Isı, dönüştürme kayıpları nedeniyle gerçek enerji ihtiyacı teorikten %5–15 daha fazladır.
• Batarya yönetimi ve şarj eğrisi: Bataryalar doldukça, özellikle %80 sonrası şarj hızı yavaşlar (koruma ve ısınma sebebiyle).
• Çevresel koşullar: Düşük (veya çok yüksek) sıcaklık bataryanın kabul hızını düşürür.
• Kablo/bağlantı ve altyapı sınırlamaları: Kablonun kalitesi, istasyonun kapaseti veya binanın sigortası sınırlayıcı olabilir.

2. Basit Hesaplama Formülü (Tahmini)

Yaklaşık bir şarj süresi hesabı için kullanılabilecek pratik formül:

Tahmini süre (saat) ≈ (Batarya kapasitesi × (hedef SOC farkı)) ÷ Şarj gücü × Verimlilik faktörü

Verimlilik faktörü için tipik olarak 1.0–1.15 arası kullanılır (çoğu durumda 1.1 = %10 kayıp makul).

Örnek 1 — Ev tipi AC (tam dolum):

• Batarya: 60 kWh
• Şarj cihazı: 11 kW
• Verimlilik faktörü: 1.1 (yaklaşık %10 kayıp)

Hesap: 60 × 1.1 = 66 kWh gerekecek (kayıplar dahil).
66 ÷ 11 = 6.0 saat (tam dolum için yaklaşık süre).

Örnek 2 — Hızlı DC, 10→80%:

• Batarya: 60 kWh
• Hedef aralığı: %10 → %80 = 70% enerji (0.70 × 60 = 42 kWh ihtiyaç)
• Şarj cihazı: 50 kW
• Verimlilik faktörü: 1.1

Enerji gereksinimi: 42 × 1.1 = 46.2 kWh.
46.2 ÷ 50 = 0.924 saat = 0.924 × 60 = 55.44 dakika (yani ~55 dakika).

Not: DC hızlı şarjda gerçek dünya süreleri bataryanın kabul eğrisine göre değişir; örnekteki hesap kaba ama açıklayıcıdır.

3. AC vs DC: Neden Farklı?

• AC (ev tipi wallbox): Genellikle 3.7–22 kW arası; batarya içindeki araç tarafı dönüştürücü (on-board charger) sınırlayıcı olabilir. Evde gece şarjı için idealdir.
• DC (hızlı şarj): 50 kW, 150 kW, 250 kW gibi yüksek güçler sunar ve bataryaya doğrudan enerji verir. Çok hızlı dolum sağlar fakat batarya ısınmasına ve hafif yıpranmaya sebep olabilir.

4. Batarya Sağlığı ve Hızlı Şarj

• Sık sık yüksek güçlü DC şarj batarya sıcaklık stresini artırır ve uzun vadede kimyasal yaşlanmayı hızlandırabilir.
• Pratik öneri: Günlük kullanımda AC ile şarj, uzun yol veya acil durumlarda hızlı DC kullanımı tercih edin.

5. Gerçek Dünyadan Etkileyen Diğer Faktörler

• Şebeke veya istasyon yoğunluğu: Çok sayıda araç aynı istasyonda ise güç paylaşımı (load balancing) devreye girebilir.
• Araç yazılım güncellemeleri: Üretici güncellemeleri şarj kabul hızını değiştirebilir.
• Kablosuz/adapter sınırlamaları: Adaptör kullanımı veya farklı konektörler güç sınırlaması getirebilir.

6. Şarj Süresini Kısaltmak İçin Pratik İpuçları

1. Araç ve wallbox uyumunu kontrol et: Aracın desteklediği maksimum AC gücünü öğrenin.
2. Daha yüksek güçlü wallbox tercih edin (araç destekliyorsa).
3. Gerekmedikçe %100’e kadar sık şarj etmeyin; genelde %20–80 aralığı hem hızlı hem batarya dostu.
4. Soğuk havalarda garage veya izole bir alan kullanın — batarya ısısını korumak şarj hızını artırır.
5. Hızlı şarj gerektiren uzun yol planlarında ideal şarj aralıklarını (%10→%80) hedefleyin.
6. Şarj istasyonu kalitesine dikkat edin — istasyonun gerçek çıkış gücüyle ilan edilen değer aynı olmayabilir.

7. Sık Sorulan Sorular (SSS)

S: “Aracı her zaman gece mi şarj etmeliyim?”
A: Eğer zaman-of-use tarifesi varsa gece genelde daha ucuz; ayrıca bataryaya daha yavaş ve nazik bir şarj sağlanır.

S: “Hızlı şarj bataryayı sömür mü?”
A: Sık ve sürekli çok yüksek güçlü hızlı şarj bataryayı olumsuz etkileyebilir; ancak ara sıra kullanmak kısa vadede sorun yaratmaz.

S: “Şarj süresi nasıl hesaplanır?”
A: Yukarıdaki formülle kaba bir tahmin yapılır: (kWh ÷ kW) × verimlilik. Gerçek süreler araç ve batarya eğrisine göre değişir.